(Illegale) hotelwoningen, goed voor Amsterdam? Of toch een vloek?

26 juni 2013 - 

De laatste paar jaar, en zeker de laatste maanden, wordt er een felle discussie gevoerd over het nut en de nadelen van (illegale) hotelwoningen. De discussie lijkt zich nu om AirBnB te concentreren, maar gaat veel verder dan die ene aanbieder.

Leek het begin 2013 nog dat de gemeente verhuur van woningen aan toeristen aan banden wilde leggen, even later werd er samen met AirBnB geproost op de prettige samenwerking. Deze vorm van woningverhuur wordt plotseling gezien als ‘hip’ en helemaal-van-deze-tijd.

Sites als die van AirBnB en Wimdu hebben er alleen maar belang bij om deze vorm van toeristenverhuur te presenteren als ‘hip’ en als voorbeeld van ‘shared economy’; alsof het dan allemaal leuk en wenselijk is. Ook dook opeens de term ‘hobbyhotel’ op in de discussie over illegale hotelwoningen, dat moet blijkbaar verhullen dat het om een keiharde, georganiseerde commerciële markt gaat.

Steden waar Amsterdam zich altijd graag aan wenst te spiegelen, New York, Barcelona, Parijs en Berlijn,  proberen ondertussen tienduizenden hotelwoningen te verbieden en te sluiten opdat ze weer aan de lokale bevolking verhuurd kunnen worden. Zo mag in New York een woning voor niet korter dan 29 dagen verhuurd worden. In Amsterdam mag het, alleen mét vergunning, vanaf 5 dagen. Dat is de kat op het spek binden.

Ik weet niet hoe groot het percentage van professionele verhuurders is op al deze sites, maar ik ga er van uit dat het allergrootste deel van het aanbod van woningen op structurele en commerciële basis wordt verhuurd. De vastgoedeigenaren die voorheen deze woningen aan gewone huishoudens verhuurden, geven deze woningen nu in beheer bij een paar in illegale verhuur gespecialiseerde bureaus die de woningen vervolgens als hotel exploiteren. In het Centrum zitten meerdere kantoortjes waar dagelijks de (groepen) toeristen zich melden voor de betaling van borg en het ophalen van de sleutel van hun hotelwoning.

Schattingen lopen uiteen van 4000 tot 6000 woningen die aan toeristen worden verhuurd. In een aantal gevallen zal het prima in orde zijn: de hoofdbewoner is zelf op vakantie en verhuurt zijn woning tijdens zijn afwezigheid eventjes onder. Leuk, gezellig, Amsterdams!
Maar het overgrote deel (duizenden woningen) wordt het gehele jaar door verhuurd. Weekend na weekend. Buurtbewoners klagen dan ook steen en been, bijvoorbeeld op www.meldshortstay.nl, over enorme overlast: elke weekend een andere groep (rugzak)toeristen in je trappenhuis klinkt ook al niet als een goed idee.

Handhaving is een probleem. Hoewel Stadsdeel Centrum een goede handhaving heeft opgestart tegen illegale hotels en er ook al een aantal heeft gesloten, is de hotelwoningmarkt ondertussen zó groot geworden dat de meerderheid van illegale shortstay/hotelwoning of illegale Bed & Breakfast gewoon openlijk kan bestaan. De gemeente lijkt de slag verloren te hebben en staat 1-0 achter.

Een ander probleem is dat definities doorelkaar heen worden gebruikt: indien een woningeigenaar een shortstay vergunning heeft ontvangen van de gemeente wordt er niet meer gehandhaafd. Maar wat als de woning bijvoorbeeld per weekend en niet vanaf 5 dagen wordt verhuurd zoals de vergunning voorschrijft? Kijk maar eens op een site van een shortstayaanbieder: verhuur vanaf 3 dagen. Of zoals een portefeuillehouder Wonen ons onlangs mailde: “De regelgeving voor short stay is in dit geval niet zo goed handhaafbaar. Toeristisch gebruik van short stay is in de regelgeving niet uitgesloten en dus niet te handhaven. Het vijf nachten criterium is niet te handhaven anders dan met een onevenredig grote inzet van capaciteit, omdat het lastig is om te bewijzen of en dat iemand ergens korter verblijft dan vijf nachten.” Daarmee is de vijfdagenregel waardeloos geworden.

De shortstay-vergunning verbiedt ook verhuur aan meer dan 4 mensen. Zoals Petra Faber van de Vereniging van Bed and Breakfast Amsterdam al schreef zijn op bookingsites Airbnb en Wimdu tussen de 400 en 500 resultaten te vinden voor meer dan 4 gasten.

Volgens mij maakt de eventuele aanwezigheid van een shortstayvergunning niet uit: als een legale shortstay-woning níet conform de vergunning wordt verhuurd is er feitelijk weer gewoon sprake van een illegaal hotel en kan het stadsdeel optreden. Daar schort het nu nog teveel aan; er wordt niet opgetreden. Maar voor de duidelijkheid: de gemeente heeft maar een paar honderd vergunningen verleend, de rest is sowieso illegale verhuur. En die paar honderd vergunde toeristenwoningen houden zich in de meeste gevallen niet aan de gestelde regels, de meeste shortstay is gewoon per weekend te huur. Verhuur vanaf 5 dagen, ooit bedoeld om niet met de legale hotelbranche te concurreren, is alleen een papieren werkelijkheid, er wordt niet op gecontroleerd. En dus vindt verhuur al vanaf één nacht plaats: precies zoals in een hotel.

Al deze woningen (zowel vrije sector als sociale huurwoningen) zijn niet meer beschikbaar voor woningzoekenden. Terwijl de nieuwbouwcijfers al jaren teleurstellend zijn, verdwijnen er door illegale hotelexploitanten aan de andere kant duizenden woningen.

Ik vraag mij af of we de grootschalige verhuur van woningen aan toeristen eigenlijk wel willen? We lopen inderdaad ook nog eens € 800.000 per jaar mis aan toeristenbelasting!

Gert Jan Bakker
Meldpunt Ongewenst Verhuurgedrag
NZ Voorburgwal 32, 1012 RZ AMSTERDAM
020-5230199
http://meldpunt.wswonen.nl
Tweet met ons op www.twitter.com/verhuurgedrag