Adviseur Kevin van Beek over bewonersinvloed Kolenkit
01 februari 2020 - In 2019 is fase twee van de verniewing van de Kolenkitbuurt in Amsterdam West afgerond. De plannen dateren al van voor de bouwcrisis in 2008. Toen vielen de plannen stil, maar in 2015 pakt corporatie Stadgenoot het proces weer op. Toen de bewoners op de hoogte kwamen van de nieuwe plannen, was de participatie eigenlijk al gesloten. Stadgenoot had de tekeningen en plannen klaar, dus wilde aan de slag. De bewoners wilden echter nog inspraak in de gewijzigde renovatie- en sloopplannen. !WOON adviseur Kevin van Beek hielp hen met het oprichten van een bewonerscommissie. Tevens ondersteunde hij deze actieve bewoners met de gesprekken met woningcorporatie Stadgenoot. Kevin vertelt in het interview dat u hier kunt beluisteren op Youtube (en hieronder kunt lezen) over hoe hij de bewoners hielp zich goed te organiseren om hun bewonersinvloed optimaal te benutten. Zo konden zij participeren als bewoners om de nodige wijzigingen van de plannen voor elkaar te krijgen. En met succes! Deze audio is onderdeel van een drieluik met interviews over de bewonersinvloed in de Kolenkitbuurt op de renovatie- en sloopplannen voor hun buurt. De andere twee interviews met bewoonster en lid van de bewonerscommissie Alice Hughan en met projectleider Hans Rietdijk van Stadgenoot vindt u in de links onderaan de tekst hieronder. Abonneer u meteen op ons Youtube kanaal om geen !WOON videos te missen. Onder het beeld kunt u het interview met Kevin van Beek ook als tekst lezen. [Hieronder leest u het uitgeschreven interview met Kevin van Beek door !WOON medewerker Brenda Serrée. Hallo Kevin, leuk dat je het Kolenkitproject wilt toelichten. Hoe ben je daar als adviseur bij betrokken geraakt? “De Kolenkit is gewoon een grote wijk en daar wordt al heel lang vernieuwd op allerlei verschillende plekken en in verschillende fases in de buurt. Tijdens de crisis in 2008 kwam dat grotendeels stil te liggen en rond 2012 is het weer opgepakt. Voor de crisis hebben bewoners al enige inbreng gehad. Daar was ik niet bij, ik was toen nog student. De uitvoering van de plannen is toen gestart, ook de herhuisvesting in dit specifieke project. Dus een deel van de bewoners ging al verhuizen. Toen kwam de crisis, de klad kwam erin, het lag stil. Al die tijd is er wel contact geweest tussen !WOON en enkele bewoners. Af en toe een belletje gepleegd om de paar maanden ‘Hoe staat het ervoor?’ Er gebeurde niet veel. Tot ik op een gegeven moment op andere plekken in de buurt hoorde dat er plannen weer opstartten. Dat er dingen gebeurden. Ik hoorde ook dat er voor dit gedeelte van de buurt weer ideeën waren om de plannen nieuw leven in te blazen. Ik heb de contacten opgezocht die wij daar al hadden en een ervan was bewoonster Alice Hughan. Ik heb haar gebeld en op een gegeven moment vertelde ze dat ze wel een bewonerscommissie wilde oprichten, omdat er allemaal geruchten in de buurt gonsden. De geplande sloop zou misschien niet meer doorgaan en er zou misschien gerenoveerd worden. Dat was interessant voor de bewoners die wilden blijven. Want de bewoners die graag de buurt uit wilden, waren in de jaren ervoor allemaal vertrokken. Met een stadsvernieuwingsurgentie kon iedereen reageren op Woningnet. Dus iedereen die weg wilde, kon weg. De mensen die waren achtergebleven wilden helemaal niet weg. Toen zij er lucht van kregen dat renovatie misschien wel een van de scenario’s zou zijn, wilden ze daar meer duidelijk over en zich ervoor inzetten. Alice heeft die bewonerscommissie opgestart met mijn hulp.” Hoe helpt !WOON bij de opstart van een actieve bewonerscommissie? “Bij elke stapje dat toen is genomen, heeft Alice mijn advies gevraagd. We zijn begonnen met een bewonersbrief om mensen te informeren. Toen hebben we een bewonersavond georganiseerd. Met de aanwezigen hebben we geïnventariseerd: wat willen jullie, wat kunnen jullie. Ik heb wat dingen uitgelegd hoe werkt dat nou. Daar kwam een groepje van 5 of 6 bewoners uit die echt in de bewonerscommissie wilden gaan zitten. Een mooie groep mensen, veelal ankerpunten in de buurt die er al lang woonden. Toen die er was zijn direct de gesprekken met Stadgenoot opgestart.” Om hoeveel woningen en bewoners ging het? “Vier blokken van ongeveer 32 woningen per blok, circa 130 woningen. Een groot deel van de bewoners was al uitverhuisd. In die woningen zaten tijdelijke huurders en ook studenten, maar die konden na de aanpak niet terugverhuizen. Dus die zijn ook niet meegenomen in de participatie. Eenderde tot een kwart van de huurders kon zich op hun recht als zittende bewoner beroepen.” Wat is nu de insteek van !WOON bij de bewonersparticipatie? “Doel van de ondersteuning van !WOON is de bewoners in een stevige positie te zetten. Dat begint met het opzetten van een bewonerscommissie. Als ze eenmaal een bewonerscommissie zijn, hebben ze allemaal rechten en een positie om te participeren. Gedurende het hele participatieproces adviseren en ondersteunen wij hen met alle stappen die ze moeten zetten. Zo’n bewonersgroep zijn geen professionals. Ze komen in een participatietraject terecht waar allemaal ingewikkelde wetgeving van toepassing is, jurisprudentie, beleid, je hebt met bouwkundige kennis te maken, groepsdynamieken, je hebt een vertegenwoordigende rol voor alle bewoners in het complex, noem het maar op. Die belangenbehartigende rol moet je goed kunnen uitvoeren. Daar kun je als !WOON adviseur je werk doen en je waarde creëren om ze daarin bij te staan. Overigens ook voor de corporatie. Zij hebben dan één aanspreekpunt waarmee ze in gesprek kunnen gaan.” Heb je dan ook een adviesrol naar de woningcorporatie of is dat duidelijk naar de bewoners? “Die is duidelijk naar de bewoners. De bewonerscommissie is in zo’n proces de belangenbehartiger die zich hard maakt voor de belangen van de bewoners. De bewonersondersteuner, de medewerker van !WOON, die heeft dat niet. Die moet een bescheiden rol aannemen, die ondersteunt slechts de bewonerscommissie bij het goed uitvoeren van hun taak. Het aangeven hoe de wet- en regelgeving in elkaar steekt, soms kun je strategie met hen bespreken en advies op geven. Daar kun je als !WOON je rol pakken en voor bewoners veel betekenen.” Wat heeft dat hier opgeleverd? “De nieuwbouw op die plek zoals in eerste instantie bedacht, zou niet voor de zittende bewoners zijn. Want die zouden verhuizen naar verderop in de straat. De nieuwbouw zou ook geen sociale huur worden. De nog zittende bewoners wilden eigenlijk renovatie en daar zijn ze zich hard voor gaan maken. Voor de corporatie was het helemaal niet meer de bedoeling dat er überhaupt nog geparticipeerd zou worden, want dat was in eerste instantie al gedaan, al voordat de plannen stilvielen. Maar de plannen zouden opnieuw gevormd worden, dus zagen de bewoners zichzelf een rol hebben daarin en hebben ze het dus voor elkaar gekregen dat er weer een participatieproces is opgestart. In dat proces hebben ze gezorgd dat de mening van de bewoners goed naar voren kwam. Uiteindelijk zijn de woningen wel gesloopt maar de nieuwbouw is qua plattegronden exact hetzelfde als de oude woningen. Want met name dat aspect vonden ze erg prettig aan de oudbouw. Echt van die jaren 50 plattegronden, die bijzonder effectief omgaan met de ruimte in de woning. Dat merk ik in andere projecten ook, bijna nergens kom ik bewoners tegen die zo enthousiast zijn over plattegronden als in de jaren ‘50 bouw. Het zijn vaak geen grote woningen, maar aan het einde van de rit hebben alle slaapkamertjes toch minstens acht vierkante meter, alle woonkamers zijn tenminste zeventien vierkante meter en dan heb je in een woning van vijftig vierkante meter toch twee slaapkamers en een woonkamer en een keuken. Goede vertrekken dus. Tegenwoordig zie je grotere gangen en een apart washok. Dat is bij weinig ruimte toch niet waar de prioriteiten liggen. Dat zag je hier ook. Bewoners wilden heel graag die oude plattegronden behouden. Nou, dat is gelukt in die nieuwbouw. Bovendien konden de bewoners terugkeren. Dat was niet de bedoeling en dat is wel geboden. Dus dat was al winst. En daarbij is minstens de helft van de gebouwen teruggekomen in de sociale huur wat in het begin ook niet de bedoeling was.” Hoe ging de samenwerking met Stadgenoot? “Dat was in eerste instantie wel even duwen voor de bewonerscommissie. Want zij hebben zichzelf opgericht, ze wilden invloed uitoefenen op die plannen. Nou dat was in eerste instantie niet de gedachte van de corporatie. Die wilden de al gemaakte plannen gewoon uitvoeren, zij het misschien anders dan oorspronkelijk gepland. De bewoners wilden daar gewoon invloed op uitoefenen. Daar hield Stadgenoot in eerste instantie geen rekening mee. Dan zie je dat het even piept en schuurt. Dat is in het begin wel lastig voor alle partijen. Het wantrouwen bij bewoners, de corporatie die zegt we zitten hier niet op te wachten, dat is allemaal voorbij.” Hoe kwam er dan beweging? “De bewoners hebben flink moeten duwen en al snel werd duidelijk dat Stadgenoot van mening begon wisselen. Gaandeweg begonnen ze het heel serieus begon te nemen. Er was ook nog een korte interventie van de stadsdeelvoorzitter, van stadsdeel West. De bewonerscommissie was een bonte verzameling bewoners. Super divers, bewoners die er sinds de eerste verhuringen inzaten. Zussen die er geboren en getogen waren. De voorzitster is denk oud corporatie medewerker van Nederlands Marokkaanse roots, ze was heel sterk in haar rol. En dan nog Alice Hughan, een heel lieve vrouw, maar die laat zich ook de kaas niet van het brood eten. Ze konden en ze wilden ook wat. Volgens mij werd snel duidelijk dat ze wat wilden, het was een goede en sterke club en Stadgenoot begon zich steeds verder open te stellen. Uiteindelijk heeft de corporatie dat serieus opgepakt. Het is een uitgebreid participatieproject geworden. De bewoners hebben daar best wel resultaat gehaald.” Is deze participatie een succes te noemen? “Ja en nee. Als je de theorie bekijkt, ging het niet volgens het boekje. Je kunt dan de conclusie trekken dat het niet ideaal is gewest. Het boekje geeft flink veel rechten aan de bewoners. En dat is niet in eerste instantie gebeurd. Maar als je naar de praktijk kijkt, denk ik wel degelijk dat het een succesvol verhaal is, omdat bewoners uiteindelijk heel serieus zijn genomen. Ze hebben een uitgebreid participatietraject gekregen en daar ook resultaat in behaald. Dan zie je ook dat wanneer er naar de bewoners wordt geluisterd, dat de sfeer ook om gaat slaan. Dat de gevoelens van wantrouwen verdwijnen naarmate het constructiever wordt, dat die emoties ook beginnen te kantelen en dat je soms ook hele leuke bijeenkomsten hebt. Soms valt dat weer een beetje terug omdat er iets gebeurd, maar ik denk uiteindelijk dat er best iets moois is ontstaan. Tussen de partijen en zeker tussen de bewoners onderling, dat is best belangrijk. Die komen dan in zo’n traject terecht en kennen elkaar hooguit van gedag zeggen op straat. Die gaan dan heel intensief met elkaar zo’n traject in. Het verhoogt de sociale cohesie in zo’n complex flink. Dat is een mooie opbrengst, denk ik. Ze worden best wel hecht met elkaar. Je hebt voor direct na de aanpak een aanzienlijke groep bewoners die een soort van kern van de buurt vormen. Die nog een soort collectief geheugen hebben en dit meeneemt en overdraagt naar de vernieuwde buurt. Daarmee brengen ze een stuk van de oude buurt mee naar de nieuwe buurt, waardoor het oude niet helemaal met de grond gelijk wordt gemaakt, zoals met de stenen wel gebeurt.”
Voor de audio-opname klik op deze Youtube link]“Uiteindelijk zijn bewoners heel serieus genomen”
Artikel delen: