Sloop in de Kolenkit: spannend proces met bewoners
03 februari 2020 - Renovatie of sloop van je woning is een ingrijpende gebeurtenis. Je rustige en veilige plek gaat op de schop. Alleen al de gedachte bezorgt bewoners soms slapeloze nachten. Kan ik hier wel blijven wonen in mijn vertrouwde buurt met al mijn contacten, in mijn huis met al mijn herinneringen? Wat krijg ik terug, wat ga ik betalen? Wat kan ik doen, welke wensen kan ik realiseren? De verhuurder wil het meestal graag goed doen, iets moois neerzetten van goede kwaliteit dat weer lang mee kan. Voor beide partijen is een goed proces van groot belang. Plannen gemaakt zonder inbreng van bewoners hebben vaak weinig draagvlak en zijn daarom slecht uitvoerbaar. Plannen die samen met bewoners zijn opgesteld hebben wél draagvlak en zijn sneller uit te voeren. !WOON helpt bewoners in onderhandelingen met de verhuurder. Zodat ze goed beslagen ten ijs komen en een meer gelijke partij zijn tegenover de professionele verhuurder. In dit drieluik in beeld, tekst en geluid bieden we een inkijk hoe de verschillende partijen dit proces ervaren. Welke afwegingen maakt de verhuurder en wat beweegt de bewoners? Hoe verloopt het overleg en wat kan !WOON betekenen? We voeren een open gesprek met een bewoner, met de projectleider van woningcorporatie Stadgenoot en met de bewonersondersteuner. Stel, je woont in de Kolenkitbuurt in de wijk Bos en Lommer in Amsterdam-West. Er zijn al jaren sloopplannen voor je gebouw. Toch ben je blij met je woning, wilt hier blijven wonen en wilt het liefst een renovatie. Wegens de crisis worden de bouwplannen uitgesteld. Dat betekent een paar jaar pas op de plaats. Dan ineens duiken de sloopplannen weer op. Officieel is de periode van besluitvorming en inspraak vanuit de bewoners voorbij. Toch wil je invloed hebben op de plannen, zeker als er aanpassingen komen. Dat wil je goed aanpakken en je vraagt !WOON om hulp bij het opzetten van een bewonerscommissie. Onze collega Brenda Serrée interviewde drie betrokkenen bij het project Kolenkit Fase 2. Alice Hughan nam het initiatief om een bewonerscommissie op te richten, met hulp van !WOON adviseur Kevin van Beek. Kevin ondersteunde de bewonerscommissie en loodste hen door ingewikkelde processen, jurisprudentie, beleid, bouwkundige tekeningen en begeleidde de groepsdynamiek. Met succes, want de bewonerscommissie kon alsnog meedenken over de aangepaste plannen. Bovendien bereikte ze dat er veel sociale huurwoningen terugkwamen. Ze kregen inbreng in de plattegronden van de nieuwbouw. Bovendien kwam er de mogelijkheid voor bewoners terug te keren en is huurmatiging toegepast. Hans van Rietdijk was ten tijde van het Kolenkitproject senior projectmanager op de afdeling Projectontwikkeling bij woningcorporatie Stadgenoot. Hij vertelt over het aanvankelijke wantrouwen bij de bewoners en hoe uiteindelijk toch een goede relatie ontstond die voor iedereen vruchten afwierp. In deze drie afzonderlijke interviews kunt u vanuit ieders perspectief over de invloed van de bewoners in de Kolenkitbuurt zien, horen en lezen. De volledige interviews zijn ook als audio te beluisteren op ons Youtube kanaal. De link naar de interviews vindt u onderaan deze samenvatting. Hier vlakbij, in een ander deel van de Kolenkitbuurt, was ik bij een vergadering en daar wordt nu gebouwd. De bewoners daar tegenover voelden zich overvallen: “Ik zit straks in de schaduw en dan kijk ik tegen zo’n kolos op.” De gemeente zegt dat ze het bekend hebben gemaakt. Weet je, mensen worden pas wakker zoals wij toen…. Het kan best zijn dat het bekend is gemaakt in een krantje of zo, maar dat het ons is ontgaan. Pas toen de plannen al op de tekentafel lagen kregen wij er notie van. Dus die mensen idem dito. Dus die zijn al boos. Ik zei daarom tegen die mensen “Hebben jullie geen bewonerscommissie? Zorg dat je een bewonerscommissie opricht. Dan kun je begeleiden, dan kun je kijken hoe het wordt. Dan sta je samen sterk.” “Nou, de bewonerscommissie was eigenlijk kwaad op het feit dat wij achter hun rug om – wat ook zo was – met de gemeente hadden afgesproken deze woningen te renoveren en daarna te verkopen. Toen zijn we voorbijgegaan aan de wensen van die bewoners waarvan wij dachten dat we de nieuwbouw aan de overkant aan het maken waren voor hen. Maar die mensen wilden helemaal niet naar die nieuwbouw, die wilden in hun eigen vertrouwde woninkje blijven wonen.” “De bewoners kwamen daar achter en zeiden ‘Wacht eens even. Oorspronkelijk zouden deze gebouwen gesloopt worden en nu zeggen jullie ineens ‘Ze worden gerenoveerd’ en jullie gaan ze verkopen?’ De bewoners werden er boos over. En dat vond ik ook wel terecht ook. De bewoners voelden zich belazerd en die hebben toen behoorlijk aan de bel getrokken. We hebben toen een hele hectische eerste bijeenkomst gehad waar de toenmalige directeur Gerard Andriessen heeft gezegd: ‘Ik vind dat jullie gelijk hebben. We gaan het anders doen. We gaan toch nog van een deel van de te renoveren woningen uitvoeren als sociale huurwoningen. En jullie mogen daar blijven wonen.’ Daar waren de bewoners wel blij mee. “Doel van de ondersteuning van !WOON is om de bewoners in meer gelijke positie te zetten. We helpen hen met het opzetten van een bewonerscommissie. Als ze eenmaal een bewonerscommissie zijn, hebben ze allemaal rechten en een positie om te participeren. En gedurende het hele participatieproces adviseren en ondersteunen wij hen met alle stappen die ze kunnen zetten. Je moet het zo zien, zo’n bewonersgroep het zijn geen professionals. Ze komen in een participatietraject terecht waar allemaal ingewikkelde wetgeving van toepassing is, jurisprudentie, beleid, je hebt met bouwkundige kennis te maken, groepsdynamiek, je hebt een vertegenwoordigende rol voor alle bewoners in het complex. Die belangen behartigende rol moet je goed kunnen uitvoeren. Daar kun je als !WOON adviseur je werk doen en je waarde creëren.” “Op zich hebben de bewoners veel rechten. En die zijn in eerste instantie niet toegepast. Maar als je naar de praktijk kijkt, denk ik wel degelijk dat het een succesvol verhaal is, omdat bewoners heel serieus zijn genomen, ze hebben een uitgebreid participatietraject gekregen en daar ook resultaat in behaald. Dan zie je ook dat wanneer er naar de bewoners wordt geluisterd, dat de sfeer om gaat slaan. Dat de gevoelens van wantrouwen naar mate het constructiever wordt, kantelen en dat je soms ook hele leuke bijeenkomsten hebt.” “We hebben dus voor elkaar gekregen dat er weer een participatieproces is opgestart; dat proces heeft gezorgd dat de mening van de bewoners goed naar voren kwam. Wat er uiteindelijk in heeft geresulteerd dat de woningen wel zijn gesloopt maar de nieuwbouw qua plattegrond exact hetzelfde is als de oude woningen. Want dat vonden ze zo prettig. Echt van die jaren 50 plattegronden. Dat merk ik in andere projecten ook, bijna nergens kom ik bewoners tegen die zo enthousiast zijn over plattegronden als in de jaren 50 bouw. Het zijn vaak geen grote woningen, maar aan het einde van de rit hebben alle slaapkamertjes toch minstens 8 vierkante meter, alle woonkamers zijn tenminste 17 vierkante meter en dan heb je in een woning van 50m2 toch 2 slaapkamers en een woonkamer en een keuken. Goede vertrekken dus,. Tegenwoordig zie je grotere gangen en een apart washok. Dat is bij weinig ruimte toch niet waar de prioriteiten liggen. Dat zag je hier ook. Bewoners wilden heel graag die plattegronden behouden. Nou, dat is gelukt in die nieuwbouw. Ondanks dat het dus nieuwbouw is en niet oudbouw. En daarnaast konden de bewoners terugkeren. Dat was eerst niet de bedoeling en dat werd later toch geboden. Dus dat was al winst. En daarbij is minstens de helft teruggekomen in een sociale huurwoning wat in het begin ook niet de bedoeling was. Soms valt dat ook weer een beetje terug omdat er iets gebeurd, maar ik denk uiteindelijk dat er best iets moois is ontstaan. Tussen de partijen en zeker tussen de bewoners onderling, dat is ook belangrijk. Die komen dan in zo’n traject terecht en kennen elkaar hooguit van gedag zeggen op straat. Die gaan dan heel intensief met elkaar zo’n traject in. Dat is een mooie opbrengst, denk ik. Ze worden best wel hecht met elkaar. Je hebt dan direct na de aanpak een flinke groep bewoners die een soort van kern van de buurt vormen. Dat nog een soort collectief geheugen draagt over wat er is gebeurd. En daarmee een stuk van de oude buurt meebrengen naar de nieuwe buurt waardoor het oude niet helemaal met de grond gelijk wordt gemaakt, zoals met de stenen wel gebeurt.”Bewoonster Alice Hughan: “Van de zes blokken zijn er vier sociale huur gebleven. Dat is een belangrijk resultaat van de overleggen”
Hans Rietdijk, projectleider Stadgenoot: “In eerste instantie heb je altijd een achterstand met bewoners als het gaat om vertrouwen”
Kevin van Beek, adviseur: “Uiteindelijk zijn de bewoners heel serieus genomen”
Artikel delen: