Van gas los in de Van der Pek-buurt

22 februari 2021 - 

De Van der Pek-buurt is een van de eerste Amsterdamse wijken die van het aardgas gaat. De gemeente en de grootste eigenaar in de buurt, woningbouwcorporatie Ymere, hebben de voorkeur voor stadswarmte. De actieve en betrokken Huurdersvereniging heeft bedenkingen. Eigenaar-bewoners, zoals Stijn Pietersen, zijn ver in de minderheid. Waar staat hij?

Indirect heeft Stijn Pietersen, voorzitter van de VvE Begoniastraat, zijn huis aan de Huurdersvereniging Van der Pekbuurt te danken. Ymere wilde de buurt immers slopen; de funderingen zouden slecht zijn. “De Huurdersvereniging heeft de sloop weten tegen te houden en toen bleek het met die bouwkundige staat ook wel mee te vallen”, vertelt Pietersen. “Ymere heeft bedongen dat ze dertig procent van de woningen mochten verkopen. Zo ben ik in 2017 in de buurt terechtgekomen.” Zijn huis is door een aannemer gerenoveerd naar hetzelfde niveau als de al gerenoveerde huurhuizen, namelijk naar energielabel B. Het casco is gekocht van Ymere. Een groot deel van de woningen van Ymere moet echter nog worden gerenoveerd en gaat dan meteen van gas los.

Toen Pietersen in 2018 hoorde dat de wijk aardgasvrij zou worden, dacht hij: “Dat had iemand me wel even kunnen vertellen, dan had ik geen gasfornuis gekocht. Nieuwe kopers moeten worden gewaarschuwd dat ze niet op gas gaan koken. Echt weggegooid geld.” Dat relativeert hij meteen, want bij stadswarmte vallen de kosten mee. Met subsidie is hij voor 3500 euro klaar, schat hij. “De impact is te overzien.”

Vattenfall: uitbuiter of gewoon commercieel bedrijf?

Zijn belangrijkste drijfveer om zich actief met aardgasvrij te bemoeien was dat hij de mensen in zijn buurt beter wilde leren kennen. Dus bezocht hij een bijeenkomst waar ook de wethouder aanwezig was. Daar sprak iemand van de Huurdersvereniging over Vattenfall als een club die iedereen zou gaan uitbuiten. “Een beetje marxistisch vond ik dat. Het is gewoon een commercieel bedrijf.”

Via !WOON kwam hij in contact met een actieve bewonersgroep die in gesprek was met de gemeente. Een bewonersconsulent van !WOON is bij al deze processen betrokken als ondersteuner. Eerder bezocht hij via een excursie huizen die al aardgasvrij waren. “Dat was wel interessant.”

De bewonersgroep vond dat er te snel voor stadswarmte was gekozen. Zij kreeg het voor elkaar dat er een onderzoek naar alternatieven zou komen. Een belangrijk argument daarbij was dat de Van der Pek-buurt onderdeel is van een groot subsidieproject van het Rijk. Dat project leert in 27 proeftuinen hoe Nederland het beste aardgasvrij te maken is. Bij een proeftuin moet je verder kijken dan alleen naar stadswarmte, vond de bewonersgroep.

Proeftuin

Pietersen was nauw betrokken bij het uitzoeken van een onderzoeksbureau en het onderzoek zelf. “We bleken letterlijk een proeftuin te zijn”, zucht hij. “Het is echt een experiment; de gemeente heeft geen flauw idee.” In zijn ogen heeft de gemeente niet goed gecommuniceerd dat zij al voor stadsverwarming had gekozen. Dat bleek pas toen het onderzoeksbureau, na een zeer intensief traject, concludeerde dat een lokaal warmtenet op basis van thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) een aardige oplossing voor de Van der Pek-buurt zou kunnen zijn.

“Toen zei de gemeente dat ze al een keuze hadden gemaakt. Dan was dat hele onderzoek dus niet nodig geweest. De wethouder zei: als ik jullie geld geef om TEO uit te voeren, heb ik niets meer over voor de rest van de stad. Op zich een legitiem argument. De fout is geweest dat wij de proeftuin hebben geïnterpreteerd als een technisch verhaal, terwijl het eigenlijk een financieel verhaal is.” Dat bleek ook bij een gesprek met Ymere. “Die zei keihard: dit is het budget dat we per woning hebben. Meer kunnen we niet besteden, want dan gaat de huurprijs omhoog en dan ga je de vrije huursector in. Want als huurder ga je betalen voor de verbetering van je woning.”

Aan de ‘verkeerde’ kant van de energietransitie

Vroeger werkte Pietersen met gasturbines. “Ik zat aan de ‘verkeerde’ kant van de energietransitie”, grapt hij. “Kolencentrales gingen toen bijstoken met biomassa. Ze stoken gigantisch veel biomassa mee, daar krijgen ze subsidie voor. Je kunt je afvragen hoe schoon dat nou is.” Ook bij vuilverbranding heeft hij zijn twijfels. “Het is dan wel energieneutraal, maar het is ook vervuilend. Voor het milieu is gas beter. Maar goed, de overheid heeft de beslissing genomen dat we van het aardgas gaan.”

Zelf heeft hij niet zo’n probleem met Vattenfall, in tegenstelling tot de actieve leden van de Huurdersvereniging. Ja, het is een monopolist, maar bij TEO krijg je daar ook mee te maken. “Het probleem bij TEO is dat je een beheerder moet inhuren en dat kost geld. Ook als je een coöperatie tot beheerder maakt, komen er allerlei kosten bij: je hebt bijvoorbeeld een storingsdienst nodig.” Een tweede punt is dat er in de Gentiaanbuurt (onderdeel van de Van der Pek) al huizen aangesloten zijn op stadswarmte. De trein rijdt al.

Stadswarmte

Voor hem is stadswarmte nu de beste keuze. TEO gaat niet lukken zonder instemming van Ymere en de gemeente. All-electric is duurzamer, maar ook duurder. “Maar het neemt vooral vrij veel ruimte in huis in en onze woningen zijn redelijk klein.” De anderen in de VvE willen gewoon aan het aardgas blijven. “Ze zijn allemaal 25 jaar jonger en denken dat het zo’n vaart niet loopt. Met de huidige energiewet kunnen huiseigenaren niet worden gedwongen. De prijzen worden natuurlijk wel steeds hoger.” Zelf hoopt hij dat het natuurlijke moment om de badkamer en de keuken te vervangen, in 2032, samenvalt met de aansluiting op stadswarmte. “Met het tempo waarop de gemeente werkt, zou me dat niets verbazen.”

Tijdens het traject heeft hij veel geleerd. Gedurende het onderzoek vielen er om allerlei redenen mensen af. Vijf bleven er over. “Waaronder drie witte zestigers met een technische achtergrond. Nog man ook”, lacht Pietersen. Tijdens een bijeenkomst vroeg Vattenfall, die best bereid was om naar TEO te kijken: wat is eigenlijk jullie mandaat? “Nou, geen natuurlijk.” Toch heeft Pietersen wel het idee dat hij invloed kon uitoefenen op het proces. “En ik heb een hoop buren leren kennen.” Overigens loopt het overleg tussen Ymere en de huurdersvereniging over de renovatie nog. Het aardgasvrij maken is hier een onderdeel van. Als de plannen er liggen moet eerst nog 70 procent van de huurders instemmen met de overstap naar stadswarmte.

Aardgasvrij en energieneutraal wonen